BuRO NVWA: tref maatregelen om voortplanting en verspreiding Japanse duizendknoop te voorkomen
Bureau Risicobeoordeling & onderzoek (BuRO) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft op verzoek van het ministerie van LNV de risico’s van vier Aziatische duizendknopen beoordeeld en advies uitgebracht. Aziatische duizendknopen behoren tot de meest invasieve exoten wereldwijd en het effect van deze planten op de biodiversiteit en infrastructuur is groot. BuRO staat in haar advies ook stil bij de vraag of zaden van de Japanse duizendknoop kiemkrachtig zijn en welke risico’s zaadvorming met zich meebrengt. Mogelijke beleidsmaatregelen zijn het stoppen van de handel en het nemen van maatregelen rond grondtransport, tuinafval, gft-afval en compost.
Risicobeoordeling vier Aziatische duizendknopen
In Nederland komen vier taxa Aziatische duizendknopen voor die sterk op elkaar lijken: de Japanse duizendknoop, bastaardduizendknoop, Sachalinse duizendknoop en Afghaanse duizendknoop. Op de bijgevoegde foto is de bastaardduizendknoop (Fallopia x bohemica) te zien.
Deze Aziatische duizendknopen zijn uitheemse plantensoorten, die zeer moeilijk te bestrijden zijn. Ze komen veel voor in wegbermen, spoordijken, braakliggende terreinen, tussen verhardingen maar ook langs waterlopen en in natuurterreinen. Ze vormen dichte bestanden en verdringen inheemse plantensoorten waardoor er minder ongewervelde dieren zoals bosmieren, vlinders en insecten aanwezig zijn en ecosystemen veranderen. Daarnaast veroorzaken ze economische schade aan de infrastructuur doordat de stabiliteit van dijken, oevers en taluds wordt verminderd door wortelgroei. De top van de wortelstok is zacht en flexibel en in staat om langs obstakels en door al bestaande scheuren en naden te groeien. Op veel plaatsen worden Aziatische duizendknopen bestreden, maar bij eenmaal gevestigde planten is dit moeilijk. Bestrijding brengt hoge kosten met zich mee. In Nederland wordt een cultuurvariëteit van de Japanse duizendknoop verkocht (Fallopia japonica var. compacta). Ook worden stengels verkocht (soms onder de naam Hollandse bamboe) en in bloemstukken verwerkt. Verkoop vergroot de kans op verdere verspreiding.
Adviezen BuRO
BuRO adviseert om maatregelen te nemen om nieuwe vestiging en verdere verspreiding van de Japanse duizendknoop, Sachalinse duizendknoop en bastaardduizendknoop of levensvatbare delen van deze planten tegen te gaan. Bijvoorbeeld het stoppen van de handel in Japanse duizendknoop (inclusief Fallopia japonica var. compacta) en stengels hiervan, Sachalinse duizendknoop en bastaardduizendknoop en het nemen van maatregelen rond grondtransport, tuinafval, gft-afval en compost.
Daarnaast stelt BuRO voor om de Japanse duizendknoop, de Sachalinse duizendknoop en de bastaardduizendknoop bij de Europese Commissie voor te dragen voor opname op de Europese Unielijst van zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Soorten die op de Unielijst staan mogen in alle EU-lidstaten niet meer worden verkocht.
Zaadvorming Japanse duizendknoop
Tot 2008 werden er in Nederland alleen vrouwelijke exemplaren van de Japanse duizendknoop waargenomen. Door het ontbreken van mannelijke planten vond er geen zaadvorming plaats en verspreidde de Japanse duizendknoop zich via aanplant of door bijvoorbeeld maaien en het verplaatsen van grond met stengeldelen of wortelstokken.
In 2018 zijn op verschillende plaatsen in Nederland planten van Japanse duizendknoop met zaden aangetroffen. Zaadvorming levert risico’s op omdat zaden zich makkelijker door wind en water laten verspreiden dan fragmenten van wortelstokken of stengels. Het gevolg van zaadvorming in de vrije natuur kan op termijn dan ook zijn dat duizendknopen zich sneller en naar nog meer plaatsen kunnen verspreiden. Daarnaast kan de vorming van kiemkrachtige zaden bijdragen aan het ontstaan van nieuwe hybriden met grotere genetische variatie, waardoor de concurrentiekracht van de Aziatische duizendknopen nog verder zou kunnen toenemen.
Uit recent onderzoek in opdracht van BuRO blijkt dat de waargenomen zaden een kruising zijn van de vrouwelijke planten van de Japanse duizendknoop met de tuinplant Chinese bruidssluier: de Fallopia x conollyana. Deze zaden bleken onder geconditioneerde onderzoeksomstandigheden goed te kiemen, maar in het veld nauwelijks. Hierdoor is het risico op de verspreiding van deze Fallopia x conollyana beperkt. Mocht dit zaad toch uitgroeien dan is het minder schadelijk dan de Japanse duizendknoop omdat deze kruising minder vitaal is.
De vrouwelijke planten van de Japanse duizendknoop kunnen ook bevrucht worden door de siervariëteit compacta, de Sachalinse duizendknoop en de bastaardduizendknoop. Het Nederlandse klimaat lijkt op dit moment geschikt voor een succesvolle zaadzetting en -rijping van Japanse duizendknoop, Sachalinse duizendknoop en bastaardduizendknoop. Door de zaadvorming is er dus een groter risico op verspreiding van deze kruisingen.
Advies BuRO m.b.t. zaadvorming
BuRO adviseert daarom de mannelijke planten van de Japanse duizendknoop, Sachalinse duizendknoop en bastaard duizendknoop op te sporen en te verwijderen om zaadvorming bij de Aziatische duizendknopen te voorkomen.
Meer informatie
Voor vragen over dit nieuwsbericht kunnen journalisten contact opnemen met het team persvoorlichting van de NVWA, telefoonnummer (088) 22 33 700.
Consumenten en bedrijven kunnen contact opnemen met het Klantcontactcentrum via de website of 0900-03 88 (gebruikelijke belkosten).